Palliatieve zorg: passende zorg aan het eind van je leven
.jpg?width=768&height=476&format=jpeg&dpr=1.0&crop=408%2C612%2C3264%2C1836&signature=b7e0fd9a46a0856f20387a312089f6ea256ab44b)
“Als je zwanger bent, word je overláden met allerlei vormen van zorg, maar het is óók belangrijk om passende zorg te krijgen aan het eind van je leven," vindt Jannie Ruitenbeek. Zij en Jenneke van Bennekom zijn palliatieve zorg verpleegkundigen bij Curadomi thuiszorg, onderdeel van Lelie zorggroep. Een interview met twee bevlogen verpleegkundigen in de palliatieve zorg, over hun ervaringen, visie en het belang van goede palliatieve zorg.
“Als mensen niet meer beter worden, zit je in een palliatieve fase,” vertelt Jannie Ruitenbeek, die tien jaar werkte in een hospice en daarna de overstap maakte naar palliatieve zorg thuis. “Veel mensen denken dat palliatieve zorg betekent dat je bijna gaat sterven, maar je kunt soms jaren in een palliatieve fase zitten. Het is een fase waarin we vooral kijken naar wat nog van waarde is voor iemand. We gebruiken vaak de ‘surprise question’: Zou het mij verbazen als deze persoon over een jaar nog leeft? Dat helpt ons om te bepalen of iemand palliatieve zorg nodig heeft, zonder dat het gelijk over sterven hoeft te gaan.” Collega Jenneke vult aan: “Palliatieve zorg is zorg voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn, maar het is belangrijk om te begrijpen dat het niet alleen om het fysieke gaat,” legt ze uit. “Wij kijken naar alle dimensies van het leven: lichamelijk, psychisch, sociaal en zingeving. En daarbij ondersteunen we ook mantelzorgers. Het gaat niet alleen om het bestrijden van symptomen, maar ook om te kijken waar iemand zijn zingeving vandaan haalt en wat voor hem of haar nog belangrijk is.” Omdat er in deze fase zoveel aspecten langskomen, kunnen de palliatieve zorg verpleegkundigen daarbij een belangrijke, professionele bijdrage leveren. “Afscheid nemen en overlijden heeft alles te maken met de mensen met wie je in verbinding staat en met de relaties die je hebt,” ervaart Jenneke. “Voor elk mens is het belangrijk dat je leven op een goede manier wordt afgesloten. Zodat je als naaste verder kan zonder de ander. Met heel veel herinneringen, maar ook in de wetenschap dat je samen in gesprek bent gegaan over wat van waarde is, wat je in elkaar waardeert of wat fijn was aan elkaar. Het is een fase die het waard is om aandacht aan te besteden.”
Zingeving
Curadomi biedt thuiszorg en aanvullende specialistische zorg, zoals die van de palliatieve zorg verpleegkundigen. Jenneke en Jannie werken samen met de wijkverpleging en gaan op bezoek bij cliënten die daarvoor in aanmerking komen. Of bij nieuwe patiënten die zich aanmelden als zij uit het ziekenhuis komen. Jannie: “Het belangrijkste vind ik: luisteren naar wat er nodig is om te kijken hoe je tot een mooie afronding van het leven komt.” Jenneke vertelt over een casus die haar bijbleef: “Ik bezocht een mevrouw die erg somber was en geen zin meer had in het leven. Toen ik doorvroeg, bleek ze veel lichamelijke klachten te hebben, zoals ernstige obstipatie, maar ook veel zorgen over haar zoon die verder weg woont. Door erover te praten, kon ze haar zorg uiten en dat bracht wat verlichting. Ook kon ik haar daardoor praktisch helpen. Soms hebben mensen moeite om over hun gevoelens te praten, maar door goed te luisteren en de tijd te nemen, kunnen we hen helpen.” Beide verpleegkundigen vinden het mooi om juist in deze fase het verschil te kunnen maken. Jannie: “Het is verdrietig als iemand gaat sterven en om dan afscheid te moeten nemen. Maar het samen oplopen met iedereen die om de cliënt heen staat, maakt het ook mooi, in het verdriet. We kunnen er zijn voor een ander, met onze kennis en kunde.” Ze herinnert zich een emotioneel moment bij een patiënt: “Een meneer wilde graag nog een laatste keer naar het huis van zijn zoon, maar dacht dat dat niet mogelijk was. Toen ik hem vertelde over de wensambulance, konden we dat toch regelen. Hij kon afscheid nemen, en dat gaf hem rust.” Jenneke: “Daardoor kunnen wij bijdragen aan de kwaliteit van leven.” Jannie vult aan: “Een meneer kwam met ernstige rugklachten in het ziekenhuis en bleek uitgezaaide kanker te hebben. Hij zou binnen een paar maanden overlijden. Dan is het de kunst: hoe gaan we dit zo goed mogelijk doen, zodat iedereen op een goede manier afscheid kan nemen.”Er zijn ook acute situaties. Jannie: “Soms komt iemand direct uit het ziekenhuis in een terminale fase. Dan is het onze taak om te zorgen dat alles op zijn plek valt, van medische zorg tot het regelen van hulpmiddelen zoals een medicatiepomp of koppelbed, zodat familie dichtbij kan zijn.”
.jpg?width=1400&mode=crop&format=jpeg&dpr=1.0&signature=19ffd4f1449c77ad8d2fe6b0abfe125300149ab4)
“Ik vind het fijn om ondersteuning te krijgen, omdat ik ziek ben en nu bezig ben met immunotherapie. Het is heel fijn dat ik mijn verhaal kan vertellen. Jenneke vraagt door en maakt punten bespreekbaar waar ik zelf niet aan zou denken. Dit helpt mij om weer verder te kunnen.”
Cor van Londen,
cliënt palliatieve zorg
“Voor elk mens is het belangrijk dat je leven op een goede manier wordt afgesloten. Het is een fase die het waard is om aandacht aan te besteden.”
Zingeving
Curadomi biedt thuiszorg en aanvullende specialistische zorg, zoals die van de palliatieve zorg verpleegkundigen. Jenneke en Jannie werken samen met de wijkverpleging en gaan op bezoek bij cliënten die daarvoor in aanmerking komen. Of bij nieuwe patiënten die zich aanmelden als zij uit het ziekenhuis komen. Jannie: “Het belangrijkste vind ik: luisteren naar wat er nodig is om te kijken hoe je tot een mooie afronding van het leven komt.” Jenneke vertelt over een casus die haar bijbleef: “Ik bezocht een mevrouw die erg somber was en geen zin meer had in het leven. Toen ik doorvroeg, bleek ze veel lichamelijke klachten te hebben, zoals ernstige obstipatie, maar ook veel zorgen over haar zoon die verder weg woont. Door erover te praten, kon ze haar zorg uiten en dat bracht wat verlichting. Ook kon ik haar daardoor praktisch helpen. Soms hebben mensen moeite om over hun gevoelens te praten, maar door goed te luisteren en de tijd te nemen, kunnen we hen helpen.” Beide verpleegkundigen vinden het mooi om juist in deze fase het verschil te kunnen maken. Jannie: “Het is verdrietig als iemand gaat sterven en om dan afscheid te moeten nemen. Maar het samen oplopen met iedereen die om de cliënt heen staat, maakt het ook mooi, in het verdriet. We kunnen er zijn voor een ander, met onze kennis en kunde.” Ze herinnert zich een emotioneel moment bij een patiënt: “Een meneer wilde graag nog een laatste keer naar het huis van zijn zoon, maar dacht dat dat niet mogelijk was. Toen ik hem vertelde over de wensambulance, konden we dat toch regelen. Hij kon afscheid nemen, en dat gaf hem rust.” Jenneke: “Daardoor kunnen wij bijdragen aan de kwaliteit van leven.” Jannie vult aan: “Een meneer kwam met ernstige rugklachten in het ziekenhuis en bleek uitgezaaide kanker te hebben. Hij zou binnen een paar maanden overlijden. Dan is het de kunst: hoe gaan we dit zo goed mogelijk doen, zodat iedereen op een goede manier afscheid kan nemen.”Er zijn ook acute situaties. Jannie: “Soms komt iemand direct uit het ziekenhuis in een terminale fase. Dan is het onze taak om te zorgen dat alles op zijn plek valt, van medische zorg tot het regelen van hulpmiddelen zoals een medicatiepomp of koppelbed, zodat familie dichtbij kan zijn.”
.jpg?width=1400&mode=crop&format=jpeg&dpr=1.0&crop=123%2C322%2C1034%2C775&signature=001b4164d35f0eb32fb476c3f1f396b8ea46d2a4)
“Hoe doe je dat als je ernstig ziek bent? Dat kan
ingewikkeld zijn. Zo fijn dat Jannie er is die mij bijstaat! Hoe ga je ermee om
dat je zieker wordt, ook samen met je gezin en familie? Daar helpt Jannie me bij.
En ze geeft me advies."
Mevrouw van de Heerik (met zwart vest),
cliënt palliatieve zorg
“Het belangrijkste vind ik: luisteren naar wat er nodig is om te kijken hoe je tot een mooie afronding van het leven komt.”
Aansluiting
Jannie en Jenneke proberen in iedere situatie aansluiting te zoeken. Curadomi thuiszorg werkt vanuit een christelijke levensovertuiging, maar iedereen is welkom, ook als iemand niet of anders gelooft. “Uiteindelijk zoeken we samen naar een passende invulling richting het levenseinde,” zegt Jannie. “Er is veel angst bij mensen om thuiszorg toe te laten,” denkt Jenneke, “omdat ze bang zijn dat wij de regie gaan overnemen. Maar onze opdracht is juist om aan te sluiten en af te stemmen. We hebben hun input nodig. Wij geven aan wat de mogelijkheden zijn en vervolgens kan de cliënt zelf keuzes maken, uiteindelijk beslist die ander.” “Juist daardoor houd je regie over je eigen leven,” vult Jannie aan. Ze vervolgt: “Als je zwanger bent, word je overladen met zorg rondom zwangerschap. Maar als je weet dat je niet meer beter wordt, lijken we dat allemaal weg te stoppen. De meeste mensen willen graag thuis overlijden. Dan heb je goede zorg nodig, van een wijkteam, van ons als verpleegkundigen palliatieve zorg en van het netwerk. Een hospice heeft natuurlijk ook toegevoegde waarde, juist voor mensen waar het thuis echt niet meer gaat. Maar iederéén verdient die warme zorg, ook in een verpleeghuis en ook in de thuiszorg. Iedereen heeft te maken met een begin en een eind van het leven. Het is belangrijk om ook aan het eind passende zorg te krijgen.”Over Jenneke en Jannie
Jenneke
van Bennekom (50) en Jannie Ruitenbeek (56) zijn verpleegkundigen palliatieve
zorg bij Curadomi thuiszorg (onderdeel van Lelie zorggroep). Jenneke werkt sinds
2013 bij Curadomi, Jannie sinds 2022. Jenneke werkte jarenlang in zorgcentra en
maakte daarna de overstap naar de thuiszorg omdat ze het fijn vindt om eraan
bij te dragen dat mensen zo lang mogelijk prettig thuis kunnen wonen. Jannie heeft
heel lang in hospices gewerkt en heeft daar veel ervaring opgedaan in de
palliatieve zorg. Ze is daarna, zoals ze zelf zegt “buiten het hospice gaan
werken om mensen ook thuis optimaal te kunnen begeleiden aan het einde van hun
leven.”
Over Curadomi thuiszorg
Curadomi thuiszorg is onderdeel van Lelie zorggroep. Lelie
zorggroep biedt thuiszorg, hulpverlening en verpleeghuiszorg vanuit een
christelijke levensovertuiging. Cliënten die zelf niet christelijk zijn, zijn
ook van harte welkom. Samen met cliënten en hun naasten kijken we welke zorg of
hulp er nodig en mogelijk is. Onze palliatieve zorg thuis is gericht op het
verminderen van klachten en een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven.
Auteur Hanna Smallenbroek
Beeld De foto's zijn gemaakt door naasten van de cliënten en met toestemming geplaatst.