Pety van der Vliet werd vorig jaar eerste geneeskundige bij Lelie zorggroep. “Ingewikkeld en uitdagend”, noemt ze haar nieuwe rol. In gesprek over hoe je als arts kunt bijdragen aan de vernieuwing van de ouderenzorg. En hoe je daarbij omgaat met dilemma’s rond bijvoorbeeld het levenseinde.

“Vroeger konden oma’s in bakhuisjes naast de boerderij blijven wonen en zorgden we zo lang mogelijk voor elkaar. Dat beeld is in Nederland nagenoeg verdwenen door de verzorgingsstaat die we hebben opgebouwd. Nu we zien dat we dit niveau van zorg niet meer volhouden, is een nieuwe aanpak van de oudenzorg nodig. We moeten niet meer alles willen controleren en meer vanuit vertrouwen werken. Met als doel een tevreden cliënt die een daginvulling heeft die bij hem of haar past. Dat klinkt heel losjes, maar is in de praktijk juist heel moeilijk”, zegt Pety van Vliet.

In een paar zinnen schetst de specialist ouderengeneeskunde de uitdaging waar ze in haar nieuwe rol als eerste geneeskundige van Lelie zorggroep voor staat. Vorig jaar volgde zij Kees Goedhart op als medisch leider en is zij naast haar rol als arts in verpleeghuis De Burcht ook verantwoordelijk voor het medisch beleid van de organisatie. “Het is best een ingewikkelde rol, maar daarmee ook heel uitdagend en leuk. Ik bemoei me niet alleen met de zorg voor mijn patiënten, maar ook met het medisch beleid van de organisatie.”

In haar nieuwe rol is het vooral belangrijk het overzicht te houden en goed te luisteren naar ideeën uit de zorgpraktijk. De vraag die ze daarbij steeds voor ogen houdt, is: kan dat niet makkelijker en beter? “In de zorg hebben we veel dingen onnodig ingewikkeld gemaakt. Waarom hebben we voor één cliënt een zorgplan, een behoeftebloem én een behandelplan? Alsof dat gescheiden werelden zijn. Waarom maken we er niet een plan van dat gericht is op het hele welbevinden van de cliënt?”

Geneeskunst

Bijna haar hele werkzame leven is Pety inmiddels actief in de ouderenzorg. Huisarts leek haar ook wel wat, maar dan was je in die tijd nog te veel alleen aan het werk. “Ik ben meer een team-mens. Hoe kunnen we samen de zorg vormgeven en beter maken?” Dat in die tijd werd neergekeken op het vak van verpleeghuisarts maakte haar niet uit. “Het werd gezien als een heel sneu vak. “Jij kan toch wel wat beters worden?”, hoorde ik vaak als reactie. Gelukkig heeft het vak een ontwikkeling doorgemaakt op gebied van geriatrische revalidatiezorg, advisering en behandeling in de eerste lijn en zorg voor zeer complexe doelgroepen. Ik ben ronduit trots op mijn vak!”
Wat maakt het vak zo interessant? “Ook in de laatste fase van het leven heeft de geneeskunst meerwaarde in het leven van een patiënt. Als iemand met Parkinson de juiste medicijnen heeft, kan hij beter zijn leven leiden. Als een oudere met lichamelijke klachten niet in de juiste rolstoel komt, kan hij niet komen waar hij wil. Als iemand pijn heeft, leidt hem dat af en kan hij geen boek lezen. Zo voeg je leven toe aan de dagen van de cliënt. Het is een vak van doen en laten, altijd met het belang van de cliënt voor ogen.”

Vragen rond het levenseinde

Dat doen en laten is het meest complex als het gaat over vragen rond het levenseinde. Als christelijk arts is Pety gewetensbezwaard om euthanasie uit te voeren en ook haar werkgever Lelie zorggroep doet dit uit principe niet. Toch spelen deze vragen ook onder de cliënten van Lelie zorggroep. “Vragen over leven en dood zijn heel persoonlijk. Je kunt er alleen recht aan doen als je goed luistert en kijkt naar wat in je vermogen ligt om lijden te verlichten. Ik wil uit de platte discussie: dit mag wel, dat niet. Het is belangrijk dat al onze cliënten elke vraag in openheid kunnen bespreken. Als iemand iets wil wat niet strookt met mijn visie of die van de organisatie, dan doe ik mijn uiterste best om de vraag goed te snappen. En ik kijk wat de vraag achter de vraag is. Als iemand toch euthanasie wil, is het mijn verantwoordelijkheid iemand goed door te verwijzen.”
Pety is daarbij kaderarts palliatieve zorg en heeft les gegeven op het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum) over dit onderwerp. Veel mensen kunnen in de laatste levensfase geholpen worden met goede palliatieve zorg, zoals het verlichten van pijn of een gesprek over zingeving. Toch is een euthanasievraag daarmee niet altijd weg te nemen. “De vraag om euthanasie is een uiterste vraag uit nood, die recht heeft op uiterste aandacht. Ik ben niet bezig mensen te overtuigen van mijn visie, maar wil hen wel helpen in hun denkproces.”

Introvert

Eigenlijk praat Pety liever niet te veel over zichzelf. Ze noemt zich introvert. Gevraagd naar haar hobby’s, geeft ze aan te houden van “dingen die ruimte geven”, zoals muziek, cultuur en zeilen. Ze besteedt daarbij graag tijd aan de mensen om haar heen en leeft vanuit haar christelijke overtuiging. “Geloof kleurt mijn leven, ik laat me erdoor leiden.” Veel meer aandacht over haarzelf, vindt ze niet zo nodig. Maar als je een paar goed gerichte vragen over haar vak stelt, begint de arts vanzelf te praten en verschijnt er een extra lichtje in haar ogen. Geen hoogdravende visies, maar vooral praktisch kijken naar de zorg en slimme dingen bedenken om die zorg te verbeteren, dat is waar zij van opbloeit. “Ik houd ervan kennis over te dragen, advies te geven en moeilijke dingen iets makkelijker te maken. Ik pak daarin vaak een voortrekkersrol. Wat niet optimaal is geregeld, kun je als arts ook beter maken.”