(Over)leven in oorlogstijd

‘“Wat valt er uit die vliegtuigen, Annie?” vroeg mijn zusje aan mij. Nou, daar kwamen we snel achter. Het was afschuwelijk,’ huivert een van de bezoekers op de noodopvang bij de herinnering aan het bombardement in mei 1940. Op de dagbesteding van de Burcht in Rotterdam komen ouderen met een vorm van dementie samen. Al onze cliënten hebben de Tweede Wereldoorlog meegemaakt.

‘Wij woonden in een benedenhuis een gezin met negen kinderen. Na het bombardement moesten mijn oom en tante met hun kinderen er ook nog bij. Het was niet te doen. En dan konden we ook nog maar halve dagen naar school. De Duitsers hadden zoveel scholen in beslag gekomen, dat we moesten delen. Het was echt niet leuk. En de razzia’s, dat was vreselijk. Huis aan huis gingen ze langs de deur. Alle mannen werden meegenomen. Godzijdank hadden wij dus dat benedenhuis. Mijn broer ging in een luik onder de grond, kleed erover, grote ton erop. Alle jongens moesten van mijn moeder een korte broek aan. Dan leken ze jonger. Ik herinner het me als de dag van gisteren, ze kwamen binnen en zeiden: “We zien het al, alleen maar kinderen”, en weg waren ze weer. De bovenbuurvrouw kwam ons feliciteren, ze had de oudste niet weg zien gaan. Waar haalde dat mens het lef vandaan. Aan beiden kanten naast ons woonden NSB’ers, maar ze heeft ons nooit verraden.’

‘Mijn man was in huis ondergedoken, hij wilde niet in Duitsland werken. De buurvrouw sprak mij aan en vroeg waarom ik opeens zoveel boeken las. Ik moest ter plekke een smoes bedenken. Op straat groette ik iemand van de ondergrondse. Nou, dat heb ik geweten. Ik geloof dat er nog nooit iemand zo kwaad op mij is geweest. Of ik wel goed bij mijn hoofd was, hij wist heus wel dat ik wist wie hij was. Ik was nog zo jong dat ik er geen gevaar in had gezien. En toen kwam de razzia. Mijn man zat verstopt in de kast. Op mijn knieën zat ik te bidden in het midden van de kamer. Of ze alstublieft mijn huis voorbij mochten gaan. Ik hoorde ze lopen op de gangen. Het wonder geschiedde;  er werd niet bij ons aangebeld. Tot op de dag van vandaag snap ik er niets van. Wat een doodangst heb ik uitgestaan.’

Samen herdenken we jaarlijks op 4 mei door het maken van een bloemenkrans en dit jaar vieren we 5 mei samen 75 jaar vrijheid. Mijn rol als begeleider is om te luisteren naar de cliënten en te troosten waar nodig is. Maar soms kom ik voor onverwachte situaties te staan... ‘Duiken, de moffen komen!’ schreeuwt mevrouw van Kampen en ondanks haar hoge leeftijd schiet ze razendsnel onder de tafel. Geschrokken en verbaasd kijk ik om mij heen. Even begrijp ik niet wat er is gebeurd, maar dan zie ik dat de hovenier in zijn groene tenue over het hek is geklommen om in de tuin te werken. Ik steek mijn hoofd onder tafel en stel mevrouw van Kampen gerust: ‘Vals alarm, goed volk.’

Onze zorg- en hulpverleners - met uiteenlopende functies - schrijven wekelijks een persoonlijk blog over hun (werk)ervaringen, grappige anekdotes of ander interessant leesvoer. Ook is er regelmatig een gastblogger aan het woord. Er is elke week iets nieuws te lezen op ons blog! Word jij de collega van Daphne? Kijk op www.werkenmetwaardering.nl voor onze vacatures.

De prachtige tekening van het beeld 'De verwoeste stad' van Zadkine bij deze blog is gemaakt door mevrouw Riek Lauwaars, bewoner van verpleeghuis Pniël in Rotterdam.