"Vertaal 10 jaar hospicezorg De Regenboog naar thuis en verpleeghuis"

De tijd van het pionieren in de hospicezorg is voorbij. Het is tijd om de opgedane kennis uit te dragen naar de verpleeghuizen en thuiszorg. Die oproep deden Kees Goedhart, specialist ouderengeneeskunde bij Lelie zorggroep en Renske Boogaard, verpleegkundig consulent palliatieve zorg in hospice De Regenboog.

Zij spraken op het symposium ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van hospice De Regenboog in de Rotterdamse wijk Kralingen. Hun pleidooi sloot naadloos aan bij het standpunt van hoofdspreker Manu Keirse. Volgens hem zouden hospices overbodig worden, wanneer er meer aandacht en toerusting kwam voor palliatieve zorg in verpleeghuizen, ziekenhuizen en de thuissituatie. De Vlaamse rouwdeskundige vindt dat er meer aandacht moet komen voor rouw en overlijden in moderne westerse samenlevingen als Nederland en België. “We hebben ziek zijn en overlijden verschoven van huis naar de ziekenhuizen en verpleeghuizen. Omdat mensen overlijden steeds minder van nabij meemaken, vinden we het steeds moeilijker om om te gaan met rouw en verlies.”

In een hospice als De Regenboog ligt juist de nadruk op liefdevolle zorg en ondersteuning in de laatste levensfase. Vrijwilligers en medewerkers worden daarin getraind en toegerust. Keirse mist die aandacht echter nog te veel in de opleiding van reguliere zorgmedewerkers. De nadruk ligt daar op het genezen en doorbehandelen. “Leren omgaan met verlies en verdriet zou een basisvak moeten zijn voor mensen die omgaan met patiënten.” In plaats van te focussen op de middelen ter genezing, pleit hij voor ‘bedachtzame aandacht’. “Terminale patienten vragen drie dingen: help mij, luister naar mij en laat mij niet in de steek. Hebben we deze aandacht en warmte niet vaak vervangen door het voorschrijven van pillen ter kalmering?”

De Regenboog werkt vanuit een christelijke identiteit. Keirse noemt het waardevol als dit levend gehouden wordt. “Goede zorg is niet alleen een verband leggen om wonden, maar ook verband leggen met de beleving van mensen, met hun gezinsverband en hun zinsverband. Ik heb vaak gehoord dat zorgmedewerkers zeiden: ik ben niet gelovig, hoe kan ik een gelovige dan helpen? Als antwoord geef ik dan altijd: heb je ooit een diabetespatiënt geweigerd insuline te geven, omdat je zelf geen diabetes hebt? Je hoeft geen gelovige te zijn om aandacht te geven aan de rol die iemands geloof speelt.” 

Verhalen delen

Op de drukbezochte bijeenkomst in het kerkgebouw Pro Rege deelden medewerkers en vrijwilligers hun ervaringen. Zo sprak geestelijk verzorger Rita Renema uit dat ieder sterven uniek is. En dat zij samen met cliënten, familie, vrijwilligers en medewerkers steeds mocht zoeken naar de juiste ondersteuning. Bij de ene cliënt vraagt dat het bij elkaar brengen van familieleden, de ander wil veel praten. Ze herinnert zich ook een cliënt met wie ze alleen stil kon zijn. “Ik kon alleen in stilte bidden: Heer wees bij haar. Na afloop vertelde ze me: wat fijn dat je bent geweest. Een paar uur later is ze overleden.”

Ook vrijwilligers deelden hun verhaal. Van hun passie om iets voor families te betekenen in de laatste levensfase tot hoe de hospicezorg ineens heel dichtbij kwam toen een zoon ernstig ziek werd en in De Regenboog kwam te liggen.

In De Regenboog, dat zes kamers telt voor hospicezorg, verblijven jaarlijks zo’n zestig mensen in de laatste fase van hun leven. Vanuit het naastgelegen verpleeghuis Pniël werd al veel langer palliatieve zorg geboden. Door het beschikbaar komen van het naastgelegen herenhuis ontstond tien jaar geleden de gelegenheid om in een warme huiselijke sfeer aandacht, rust en zorg voor ongeneeslijk zieken en hun naasten te bieden.