Webinars
Geplande webinars
Webinars terugkijken
We horen vaak dat muziek een groot effect heeft op het geheugen en een significante invloed kan hebben op de hersenen. Maar hoe werkt dit eigenlijk? In dit webinar delen muziektherapeut Sofia Schulte en hoogleraar Neuropsychologie Albert Postma hun inzichten over hoe muziek(therapie) wordt ingezet bij cliënten met het syndroom van Korsakov. Dit syndroom veroorzaakt grote cognitieve uitdagingen, waaronder geheugenverlies. Wat is de rol van muziek in dit proces? Hoe kan muziek(therapie) helpen bij het functioneren van cliënten met het syndroom van Korsakov? Denk aan het tegengaan van apathie en een sterker gevoel van zelfreflectie voor cliënten. Dit webinar biedt waardevolle inzichten in muziektherapie en de effecten ervan op het geheugen.
"Ik snap dat zij deze zorg nodig hebben, maar ik hoor hier niet thuis." Als je in een verpleeghuis voor mensen met het syndroom van Korsakov werkt, heb je deze uitspraak vast wel eens gehoord. Deels komt dit door het gebrek aan ziekte-inzicht, maar het geeft ook een behoefte aan. In de praktijk zien we dat er een groep cliënten is die na opname stabiliseert, vaardigheden (opnieuw) aanleert en daarna de wens uit om zelfstandig te wonen. Wat kunnen we mogelijk maken binnen de langdurige zorg?
Annelies van Rijn (psycholoog bij Regionaal Expertisecentrum Korsakov - Saffier) onderzocht hoe andere zorgorganisaties omgaan met cliënten met het syndroom van Korsakov die behoefte hebben aan meer zelfstandigheid en eigen regie.
Robin Boere, psycholoog en onderzoeker bij Korsakov Expertisecentrum Slingedael, deed daarom onderzoek naar in hoeverre mensen met het syndroom van Korsakov en mensen met alcohol-gerelateerde dementie in staat zijn om sociale normen te identificeren en te begrijpen. Hiervoor is gebruik gemaakt van de Social Norms Questionnaire (SNQ-NL), een vragenlijst die specifiek is ontwikkeld om te bepalen in welke mate een persoon impliciete, maar breed aanvaarde sociale grenzen begrijpt en nauwkeurig kan identificeren. Het in kaart brengen hiervan kan ons verder helpen begrijpen welke moeilijkheden worden ervaren door patiënten en zorgverleners in het sociale gedrag, aangezien problemen in het nauwkeurig beoordelen van sociale normen mogelijk kunnen bijdragen aan de ernstige gedragsproblemen die worden waargenomen bij alcohol gerelateerde stoornissen.
Eenzaamheid wordt in onze tijd en maatschappij gezien als een ervaring, waar de meeste mensen tijdens hun leven mee te maken krijgen. Het gesprek over eenzaamheid wordt door veel mensen echter als lastig ervaren. Sinds de coronapandemie is er meer aandacht gekomen voor eenzaamheid (bij alle leeftijdsgroepen), en staat het hoog op de maatschappelijke agenda. Denk bijvoorbeeld aan de jaarlijkse ‘Week tegen Eenzaamheid’. Maar hoe is dit voor mensen met het syndroom van Korsakov, hoe ervaren zij eenzaamheid?
Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat mensen met het Korsakov-syndroom moeite hebben om gedachten, gevoelens en intenties van anderen te begrijpen en te interpreteren. Het begrijpen van sociaal-cognitieve tekortkomingen is cruciaal voor de klinische praktijk en het onderzoek, omdat het van invloed is op hoe cliënten en zorgverleners dagelijks met elkaar omgaan. In een poging om sociale cognitie beter te begrijpen, richt onderzoek zich steeds meer op de relatie tot andere cognitieve domeinen, waaronder ook taal. Het taaldomein is tot op heden een relatief onontgonnen gebied in Korsakov-onderzoek.
Er is steeds meer aandacht voor palliatieve zorg. Dit is belangrijk, omdat trendanalyses laten zien dat de vraag hiernaar de komende jaren flink zal stijgen. Palliatieve zorg is complexe zorg en vraagt om specialistische kennis en vaardigheden. In een webinar vertellen palliatief consulenten Leanne van der Grond en Mariëlle Mastenbroek meer over hoe Korsakov Expertisecentrum Slingedael de palliatieve zorg inricht, onder andere met behulp van het SigMa-project.
Joël Kruisselbrink is bewegingsagoog in Korsakov Expertisecentrum Slingedael. Hij is agoog-influencer en deelt op TikTok, Instagram en LinkedIn korte filmpjes waarin hij laat zien hoe hij mensen met het syndroom van Korsakov in beweging krijgt. Samen met GZ-psycholoog en senior onderzoeker Erik Oudman deed hij onderzoek naar de inzet van virtual reality bij mensen met het syndroom van Korsakov. De resultaten zijn positief! Bewoners die meededen aan het onderzoek voelden zich beter en deden vaker mee aan activiteiten. In dit webinar vertelt Joël hoe hij te werk gaat als bewegingsagoog bij Korsakov Expertisecentrum Slingedael, en vertellen hij en Erik meer over het onderzoek naar virtual reality.
Uit onderzoek bij gezonde ouderen en bij mensen met dementie blijkt dat goede ADL vaardigheden worden geassocieerd met een tragere achteruitgang in mobiliteit, een verbetering in kwaliteit van leven, emotioneel welzijn, cognitief functioneren en een vermindering van probleemgedrag. Dit maakt het stimuleren van ADL vaardigheden een belangrijk onderwerp. Meer kennis over het dagelijks functioneren, de zelfredzaamheid en de wijze waarop ADL vaardigheden verbeterd kunnen worden bij mensen met het syndroom van Korsakov is nodig om goede zorg te kunnen leveren en gericht interventies te ontwikkelen om de kwaliteit van leven en het emotionele welzijn te bevorderen.
Uit eerder onderzoek weten we dat bepaalde persoonlijkheidskenmerken een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van een alcoholverslaving. Dit zijn kenmerken zoals impulsiviteit en neuroticisme (emotionele instabiliteit). Daarnaast weten we dat persoonlijkheid een belangrijke rol speelt bij mentale problematiek. Onderzoek heeft laten zien dat onderzoek naar de rol van persoonlijkheidskenmerken bij mentale stoornissen belangrijk is omdat dit bijdraagt aan het vaststellen van de stoornis en aan de ontwikkeling van betere behandelmethodes.
Vanuit haar verpleegkundige achtergrond is Mirjam nieuwsgierig naar de dagelijkse zorg rondom mensen met het syndroom van Korsakov. Hier is nog weinig over bekend. Wel is bekend dat mensen met het syndroom van Korsakov veel zorgproblemen kunnen hebben wat soms een uitdaging kan zijn voor zorgprofessionals in de dagelijkse praktijk. Het is echter niet bekend welke zorgproblemen als uitdagend worden ervaren en hoe competent medewerkers zich voelen om hiermee om te gaan. Deze informatie kan helpen om gericht interventies te ontwikkelen voor de lastige uitdagingen in de praktijk.
De zorg voor verpleeghuisbewoners met het syndroom van Korsakov is complex en intensief. Mede door bijkomende psychiatrische ziektebeelden, gedragsproblematiek en verminderde wilsbekwaamheid kan de omgang met deze bewoners ingewikkeld zijn, met handelingsverlegenheid als gevolg. De langdurige zorg voor deze groep verpleeghuisbewoners is vooral gebaseerd op jarenlange ervaring, er is nog weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Daarom was het doel van het onderzoek van Ineke: het verkrijgen van inzicht in de kenmerken en het functioneren van mensen met het syndroom van Korsakov, met specifieke aandacht voor gedragssymptomen en zelfinzicht. Het uiteindelijke doel was om daarmee verzorgenden beter toe te rusten in het bieden van goede zorg.
Uniek aan Slingedael is onze observatie- en screeningsafdeling. Mensen met een Wernicke Encefalopathie en/of het vermoeden van het syndroom van Korsakov worden hier vaak aangemeld vanuit het ziekenhuis, waar hij/zij is beland na intensief alcoholgebruik, zelfverwaarlozing en vallen. Het gaat veelal om zorgmijders die een lange tijd buiten beeld van de reguliere zorgverlening zijn geweest en hierdoor vaak veel gemiste diagnosen hebben. Op de observatie- en screeningsafdeling wordt gewerkt aan stabilisatie en vooruitgang, waarbij intensieve inzet van o.a. fysiotherapie, ergotherapie, medische discipline en psycholoog leidt tot functionele verbetering, het uiteindelijk diagnosticeren van Korsakov en toeleiden naar vervolgzorg. Cliënten verblijven hier ongeveer 12-16 weken, waarna een cliënt volledig in kaart is gebracht en het functioneren sterk verbeterd is. Circa de helft van de cliënten stroomt uit naar langdurige Korsakovzorg, maar ook ongeveer 15-20% gaat weer naar huis met vormen van begeleiding thuis/dagbehandeling.
Vaak wordt gedacht dat ons geheugen als een foto- of filmcamera werkt: we maken een opname van een gebeurtenis en spelen die later voor ons geestesoog weer af. Echter, onderzoek laat zien dat geheugen meer met een legpuzzel vergeleken moet worden. We moeten verschillende stukjes informatie bij elkaar leggen om een gebeurtenis te reconstrueren. De term 'her-inneren' zegt dit ook al. Bij een reconstructief geheugen kan het gebeuren dat stukjes informatie kwijt zijn (vergeten) en dat andere stukjes informatie worden toegevoegd die helemaal niet gebeurd zijn. Ons geheugen wordt vertekend!
In hoeverre kunnen mensen met Korsakov een nieuwe route leren? Dat onderzocht Fé Hermens voor haar masterscriptie. Ze vergeleek verschillende manieren van routes leren met elkaar, waaronder 'foutloos leren' waarbij geprobeerd wordt om het maken van fouten tijdens het leerproces zo veel mogelijk te voorkomen. 'Foutloos leren' wordt binnen Slingedael al regelmatig ingezet, omdat het een effectieve leermethode blijkt te zijn. Uit haar onderzoek is gebleken of dit ook geldt voor het aanleren van routes. Dit zou de zelfstandigheid en autonomie voor mensen met Korsakov vergroten. Fé maakte naast haar onderzoek ook een handleiding, zodat de training ook in andere instellingen gebruikt kan worden.
Tot op heden is er nog geen onderzoek gedaan naar pijn bij mensen met syndroom van Korsakov, in tegenstelling tot patiëntengroepen zoals Alzheimer, Huntington en Parkinson. Uit deze laatstgenoemde onderzoeken bleek dat er een veranderde pijnperceptie is van deze patiënten, dus dat zij juist meer of minder pijn voelen dan normaal. Daarom wilde Thom van der Stadt dit ook gaan onderzoeken bij Korsakov-patiënten. In Slingedael nam hij verschillende vragenlijsten af bij mensen met Korsakov en hun zorgverleners. En uit het onderzoek blijkt dat er aanwijzingen zijn voor een veranderde pijnperceptie bij Korsakov-patiënten. Het is dus zeker relevant om dit nader te onderzoeken, zodat de pijn of de gevolgen hiervan beter behandeld kunnen worden.
Muziek lijkt onmisbaar in ons dagelijks leven. Of je nu zelf je favoriete playlist opzet (in de auto of trein), of dat je ervaring wordt versterkt door muziek (tijdens een film, winkelen of bij de kapper): muziek kan ons raken en in beweging brengen. Wist je dat muziek ook in de zorg en behandeling voor mensen met Korsakov wordt ingezet? In dit webinar van muziektherapeut Tijs de Boer leer je hoe muziek wordt ingezet om aan zorg- en behandeldoelen te werken. Hoe kan je als zorgprofessional muziek inzetten om de kwaliteit van leven van (Korsakov)cliënten te verbeteren, en hoe doet een muziektherapeut dit middels behandeling?
Stel: je wilt een IKEA-meubel in elkaar zetten. Gelukkig krijg je daar een mooie instructietekening bij. Nu kun je proberen om in één keer alle instructies te onthouden en de juiste schroefjes en planken bij elkaar te vinden, maar dat is best wel lastig! Het is gemakkelijker om af en toe even terug te kijken naar die instructietekening en schroefje voor schroefje te werken. Maar wat nu als je kat besluit op de tekening te gaan liggen? Dan is het ineens niet zo gemakkelijk meer om terug te kijken. Wat doe je dan? Duw je je kat keer op keer weg met het risico op krabben, of probeer je meer informatie in één keer op te slaan? En, wat als je problemen in je geheugen hebt? Kún je dan wel meer informatie in één keer opslaan?
De meest bekende oorzaak van Korsakov is veelvuldig en langdurig alcoholgebruik. Dat er ook andere oorzaken zijn van dit syndroom, is helemaal niet zo bekend. Dit webinar gaat over het ontwikkelen van Korsakov zonder alcoholgebruik. De voorfase van Korsakov, de ziekte van Wernicke, ontstaat door een tekort aan vitamine B1. Verschillende systematische onderzoeken naar Korsakov zonder alcoholgebruik zijn samengevat tot deze publicatie. Overkoepelend kan gesteld worden dat de niet-alcoholische groep Korsakov-patiënten relatief jong is (gemiddeld begin 30) en dat vrouwen oververtegenwoordigd zijn. Dit komt doordat de hoofdgroepen bestaan uit vrouwen die een ernstige vorm van zwangerschapsbraken hebben (hyperemesis gravidarum) of obesitas chirurgie hebben ondergaan. Twee voorspellers voor het ontwikkelen van de voorfase van Korsakov waren fors gewichtsverlies en overgeven. In de vorm van een webinar deelt Erik Oudman zijn kennis over alternatieve oorzaken van Korsakov.
Een kapotte auto verkopen, parkeren op de invalideplaats of teveel wisselgeld houden… Moet kunnen, of: geen denken aan? Nairobi Vlot volgt de masteropleidingen ‘Forensische Neuropsychologie’ (VU Amsterdam) en ‘Neuropsychology’ (Universiteit Utrecht) en is stagiaire bij Slingedael. In maart 2021 begon ze aan haar masterscriptie, waarbij ze onderzoek deed naar moreel redeneren, morele beslissingname, empathie en cognitieve flexibiliteit bij (niet-)delinquente bewoners met het syndroom van Korsakov en een gezonde referentiegroep.
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar agitatie bij Korsakov. De gedane onderzoeken beperken zich tot het signaleren dat geagiteerd gedrag een probleem is, maar niet naar hoe deze agitatie er uit ziet. Het is bijvoorbeeld niet bekend of mensen met Korsakov vaker verbaal of non-verbaal agressief zijn. Dit was voor Lianda de reden om hier onderzoek naar te doen. Benieuwd naar de resultaten?
Tijdens het webinar van Renate Volkert steek je letterlijk je handen uit de mouwen. De kunstzinnig therapeute presenteert haar eigen methodiek: therapie op basis van kunst om Korsakov-patiënten tot bloei te brengen. Tijdens het webinar laat Renate zien hoe de werkwijze in dagbestedingscentrum in Den Haag wordt vormgegeven.